Handbrandmelders zijn naast automatische melders onmisbaar bij een brandmeldinstallatie. De mens is nog altijd de beste branddetector met al zijn zintuigen. Wanneer er daadwerkelijk brand is, kan een aanwezige in het gebouw, door het activeren van de rode handbrandmelder, diverse benodigde acties starten. Bijvoorbeeld het activeren van de ontruiming en eventueel de doormelding naar de brandweer.

De niet rode handmelders hebben andere functies. Denk hierbij aan het ontgrendelen van deuren, het activeren, uitstellen of blokkeren van een gasblussing.