Over nodeloze meldingen en slimme rookmelders

Sinds 2010 is men in Nederland zich harder gaan opstellen ten aanzien van nodeloze brandmeldingen. Uit de laatste brandweer statistiek vanuit 2013, gebaseerd op doormeldingen van brandmeldsystemen, blijkt dat de brandweer maar voor 8% terecht moest uitrukken. Of anders gezegd voor 92% - of 42.000 keer in 2013 - van de gevallen rukt de brandweer uit voor 'niets'. Ter vergelijking in 2012 was 7% nog maar terecht. Deze nodeloze meldingen brengen maatschappelijke kosten met zich mee die niet meer te verantwoorden zijn. Dit zowel voor organisaties waar productiviteitsverlies is door de nodeloze meldingen alsook de belasting van de brandweer voor het onterecht uitrukken.

Vanuit de Nederlandse brandweer worden actief acties ondernomen om deze nodeloze meldingen te halveren via het project S.T.O.O.M. of Structureel Terugdringen Ongewenste en Onechte Meldingen. Project S.T.O.O.M. heeft samengevat 3 doelen die door meerdere werkgroepen worden behandeld:

• Oorzaken inzichtelijk maken om beter beslissingen te nemen door middel van verificatie en betere documentatie;

• Bewustwording van stakeholders door informeren, kennisdeling en een handreiking;

• Juridische kader creëren om de maatschappelijke kosten van nodeloze meldingen door te rekenen aan de eindgebruiker.

Kijkend naar de oorzaken van nodeloze melding is er in Nederland weinig betrouwbare data beschikbaar. Dit komt duidelijk naar voor in de brandweerstatistiek van 2013. 79% van de nodeloze meldingen via een brandmeldcentrale heeft geen duidelijke oorzaak. Daarnaast is voor 63% van de gevallen niet duidelijk in welke gebruiksfunctie de nodeloze melding heeft plaats gevonden. In essentie zijn de oorzaken in Nederland niet helder. In het Verenigd Koninkrijk heeft BRE via onderzoeken in 2014 de oorzaken blootgelegd op basis detail monitoring op twee locaties gedurende meerdere jaren. De resultaten tonen een verscheidenheid van oorzaken waarbij sommige oorzaken niet verwacht zijn.

Bovenstaande tabel geeft de 10 meest voorkomende oorzaken van de 432 gedocumenteerde meldingen bij Kings College London gedurende 2010-2013 (Bron: Causes of false fire alarms in buildings, BRE)

De meest voorkomende oorzaken genoemd Kings College London voorbeeld hebben ook weinig te doen met iets wat alleen de ‘slimme’ rookmelder kan detecteren. Natuurlijk zijn er ook oorzaken van nodeloze meldingen die met slimme rookmelders efficiënt  kunnen worden gedetecteerd. Toch is detectie niet alles. In het ideale geval heb je de mens als rookmelder vanwege 3 belangrijke eigenschappen. Ten eerste is de mens een multi-sensor die een brand op verschillende manieren - zoals geur, gevoel of zicht - kan waarnemen. Daarnaast, wanneer er een brandverschijnsel aanwezig is, beschikt de mens over de intelligentie om het gevaar direct te beoordelen. Als laatste kan de mens ervoor zorgen dat de oorzaak van het brandverschijnsel wordt weggenomen.

Bij de laatste twee stappen loopt het spaak bij een slimme rookmelder. Tijdens de beoordeling van een brandverschijnsel zal een rookmelder over tijdsinterval verifiëren of het probleem aanwezig is. Dit om met hoge zekerheid een foutieve meting uit te sluiten. In geval van een terechte brandmelding is dit kostbare tijd die verloren gaat. Daarnaast zal de slimme rookmelder bij een vals positief resultaat – bijvoorbeeld bij overkokende pot pasta - geen meldingen generen en zal de oorzaak van het probleem niet worden weggenomen. Daarmee zal een potentiële brand die daaruit kan volgen niet worden uitgesloten.

Om grip te krijgen op nodeloze meldingen is de vraag of we de discussie enkel willen beperken tot slimme melders in plaats van hoe slim melders toe te passen. De oorzaken van nodeloze meldingen zijn vaak niet enkel te detecteren met een slimme rookmelders. Daarnaast hebben slimme rookmelders beperking in bedenktijd en het wegnemen van de oorzaken. Misschien is op een slimme manier te verifiëren een goedkopere opzet om nodeloze meldingen echt blijvend terug dringen. En waarschijnlijk ook nog een veiliger idee.